Op de afdeling Burgerzaken in Nieuwegein is het een bijzonder komen en gaan van goed en slecht nieuws. Wat vraagt dat van de medewerkers achter de balie? Hoe richten zij hun werk in? Met deze vragen stuurde Ellie Liebregts, gemeentesecretaris van Nieuwegein, Lysias op veldwerk.

Voor dit veldwerk hanteerde Lysias de antropologische aanpak. Organisatieantropologie is de toepassing van antropologische methoden, zoals participatieve observaties en interviews, om een organisatiediagnose te maken die als basis dient voor organisatieverandering. In Nieuwegein liep adviseur en antropoloog Sylvana Rikkert een week mee met de medewerkers achter de balie. Binnen een week wist ze het vertrouwen van medewerkers te winnen, door te observeren, vragen te stellen en zich zoveel mogelijk in te leven in hun perspectief.

Het uitgangspunt van de antropologie, namelijk: waardeoordeel vrij de (be)leefwereld van de ander eigen maken, wekt dit vertrouwen. Onze observaties gaven inzicht in de onderliggende groepsdynamiek. Juist die dynamiek zorgde ervoor dat het eerder niet lukte om werkprocessen efficiënter in te richten. Tijdens eerdere organisatieveranderingstrajecten lukte het niet patronen te doorbreken. Medewerkers onderschreven onze observaties. Dat commitment vormde de basis voor het team-ontwikkelplan, dat momenteel wordt uitgevoerd.

Het beeld van ‘veldwerk’ binnen de antropologie is dat je je voor lange tijd onderdompelt in een andere cultuur. Een organisatieantropoloog kan echter ook in korte tijd tot vernieuwende inzichten komen. De kern is om door observatie en analyse van gedrag, onderlinge communicatie en non-verbale aanwijzingen, een beeld te krijgen van patronen. Door te begrijpen welke factoren van invloed zijn op een (ongewenst) gedragspatroon of werkwijzen, kan rechtstreeks geïntervenieerd worden op deze factoren. De antropologische organisatieanalyse blijkt daarom een goed startpunt voor een succesvol ontwikkeltraject.