Ter gelegenheid van het 20‑jarig bestaan van Lysias in 2020 selecteerden we enkele venijnige vraagstukken als ‘stevige kost’, om onze tanden in te zetten en om bij te dragen aan oplossingen. Eén van de geselecteerde cases was de vraag van Martin Scholten (WUR) om een praktische handreiking op te stellen voor agrarisch ondernemers, overheden en natuurorganisaties om “natuurboerderijen” te ontwikkelen, met name rond Natura 2000-gebieden. De contouren van deze handreiking bespraken we met relevante sleutelspelers op 12 oktober. De biologische varkenshouderij Overesch te Raalte vormde het passende decor voor deze gedachtewisseling.

Vraagstelling
De vraag van Martin Scholten luidde als volgt:

Is het concept van ‘natuurboerderij’ te realiseren op meer plekken in Nederland, rond natuurgebieden (Natura 2000‑gebieden en/of onderdelen van het Natuurnetwerk Nederland), en welke condities zijn bepalend voor succesvolle realisatie?

Het begrip ‘natuurboerderij’ hebben we als volgt gedefinieerd: Een boerenbedrijf dat gevestigd is in (de overgangszone van) een natuurgebied, waarbij binnen de agrarische bedrijfsvoering rekening wordt gehouden met de natuur, vanuit de gedachte dat de beste buur van de natuur een boer is. Het gaat dan bijvoorbeeld om verbrede landbouw, kringlooplandbouw, ‘natuurinclusieve’ landbouw of biologische landbouw, waarbij steeds sprake is van emissiearme bedrijfsvoering.

Wenkend perspectief voor landbouw en natuur
We zijn met betrokken partijen in gesprek gegaan over deze vraag en we verdiepten ons in relevante documenten. Op basis van de uitkomsten van onze onderzoeksactiviteiten stelden we een conceptversie van de handreiking op, gericht op een wenkend perspectief waarbij landbouw en natuur elkaar versterken en de boer en de natuur goede buren zijn van elkaar. Deze concept-handreiking was onderwerp van gesprek tijdens de ‘stevige-kost’-sessie van 12 oktober. We spraken over condities die bepalend zijn voor succesvolle realisatie. Onze insteek hierbij is: Grote problemen op kleine schaal oplossen. Om dat te realiseren, is onder andere het volgende nodig:

• Focus op het faciliteren van de transitie, vanuit het perspectief op de langere termijn en deze transitie (financieel) overbrugbaar maken.
• Ondersteuning van agrariërs om tot een goed verdienmodel te komen. “Je kunt niet groen doen als je rood staat.” Bijvoorbeeld door agrarisch natuurbeheer als langjarige dienst in te zetten (minimaal 10 jaar),
• Investeren in begrip krijgen voor elkaars positie, het onderlinge vertrouwen bevorderen en op andere manieren durven denken.
• Vaste en toegankelijke aanspreekpunten bij de provincie en andere instanties.
• Belangrijke rol voor de provincie: werken op basis van gebiedsgericht beleid, waarbij geredeneerd wordt vanuit de opgave in een gebied en verbindingen worden gelegd (bijv. om korte ketens tot stand te brengen).
• Voor de terreinbeherende organisatie is samenwerking met de agrariër geen bijzaak maar een kans: de rol van agrariër verschuift van pachter naar partner. Daarmee verschuift ook de rol van de natuurorganisatie: van verpachter naar partner. Verwachtingen over en weer moeten opnieuw worden uitgesproken en met elkaar worden gematcht.
• Eén gezamenlijk verhaal voor het gebied, waar overheid, agrarisch ondernemer en terreinbeherende organisaties gezamenlijk mee naar buiten treden.

De uitkomsten van het gesprek op 12 oktober zijn vastgelegd in een grafisch verslag.

Vervolg
We hebben de uitkomsten van de bijeenkomst van 12 oktober benut om de handreiking verder te verrijken en aan te scherpen. Lysias en Martin Scholten brengen de definitieve handreiking dit najaar onder de aandacht bij de verschillende betrokken partijen. De handreiking is te lezen aan de rechterzijkant van de website.

Typisch Lysias
Met deze ‘stevige-kost’-bijeenkomst brengen we mensen uit ons netwerk bijeen, die elkaar niet vanzelfsprekend dagelijks treffen en die vanuit verschillende perspectieven betrokken zijn bij hetzelfde vraagstuk. Tijdens de sessie belichten we het vraagstuk vanuit verschillende invalshoeken. We delen onze kennis en ervaring, brengen ordening aan in input en inzichten en leggen verbindingen op de inhoud en tussen mensen. Zo bieden we inspiratie voor de deelnemers en dragen we bij aan oplossingen.

Meer weten?
Neem dan contact op met Carla de Rie, Leonie van der Kruk of Yoram Poot.