Grip op grote ruimtelijke projecten: hoe houd je als gemeenteraad controle?

Veel gemeenten werken momenteel aan grote ruimtelijke projecten. Denk aan gebiedsontwikkelingen met grootschalige woningbouw, voorzieningen en ruimte voor bedrijvigheid. Lysias voerde afgelopen jaar meerdere rekenkamer- en raadsonderzoeken uit over grote ruimtelijke projecten. Wij merken dat het voor gemeenteraden een uitdaging kan zijn om hier grip op te houden.

Drie factoren die het ingewikkeld maken om grip te houden

• Lange doorlooptijd: grote ruimtelijke projecten hebben regelmatig een doorlooptijd van 10+ jaar. Ze overschrijden daarmee meerdere raadsperiodes. Als raadslid heb je niet altijd goed zicht op de historie van het project: welke kaders en afspraken zijn precies vastgesteld aan het begin? Welke bepalende ontwikkelingen hebben zich voorgedaan? En welke afspraken zijn gemaakt over de betrokkenheid van de raad? Zonder deze kennis is het ingewikkeld om als raadslid het college goed te controleren.
• Financiële risico ’s en belangen: grote ruimtelijke projecten kunnen gepaard gaan met grote financiële risico’s en belangen voor de gemeente, zeker als de gemeente initiatiefnemer is. Raadsleden moeten op de hoogte zijn van de risico’s en belangen om het college scherp kunnen controleren op de beheersing van de risico’s.
• Maatschappelijke impact: grote ruimtelijke projecten hebben vaak een grote maatschappelijke impact. Hoe ga je als gemeente om met signalen vanuit de samenleving/directe omgeving? Als gemeente heb je altijd een rol en verantwoordelijkheid, ook als de gemeente zelf geen initiatiefnemer is.

Om gemeenteraden beter in positie te brengen bij grote ruimtelijke projecten, delen we samenvattend een aantal inzichten.

Hoe houd je als raad grip?

Grote ruimtelijke projecten vragen om een andere benadering in het samenspel tussen college en raad dan andere ‘reguliere projecten’. Ons advies is om als college en raad een aparte definitie en werkafspraken te hanteren voor deze projecten. Deze werkafspraken kunnen bijvoorbeeld gaan over hoe de raad aan de voorkant van grote projecten betrokken wordt bij de kaderstelling, of hoe de raad gedurende het traject betrokken en geïnformeerd wordt. Maak hierbij onderscheid tussen projecten waar de gemeente initiatiefnemer is of waar zij een faciliterende rol speelt.

Wil je meer weten over grip op grote ruimtelijke projecten? We denken graag mee. Neem contact op met Yoram Poot, Bibian Bevers of Amal Moaddine.