Gemeenten staan voor grote uitdagingen bij het beheersbaar houden van kosten in het sociaal domein. Gemeenten vragen Lysias steeds vaker om te onderzoeken waar in het sociaal domein kosten kunnen worden bespaard. Suzanne, adviseur in sociaal domein, helpt gemeenten om inzicht te krijgen in deze kosten.

Hoe ben je in het sociaal domein gerold? Ik heb in 2015 onderzoek gedaan voor de gemeente Zwolle naar de integratie van statushouders. Ik onderzocht wat er nodig was om deze mensen meer te activeren richting werk en te integreren in de samenleving. De belangrijkste inzichten waren dat gemeenten direct bij instroom met mensen aan de slag moeten, vooral met taal en werk. Als je ze laat zwemmen, dan zijn dat de toekomstige burgers die bijstand zullen gaan aanvragen. Je ziet dat in de huidige inburgeringswet daar inmiddels ook volop aandacht voor is.

Jij hebt de afgelopen jaren veel verschillende rollen bij gemeenten in het sociaal domein vervuld. Hoe hebben de decentralisaties volgens jou uitgepakt? Ik vind het een goede ontwikkeling dat vraagstukken integraal bekeken worden. Je wilt niet alleen de symptomen verhelpen, maar ook de problemen bij de wortels aanpakken. Daar heb je meerdere disciplines voor nodig. Overigens zitten de schotten tussen afdelingen en disciplines en aparte financiering soms wel in de weg.

Daarnaast zien we dat burgers niet meer voor alles kunnen aankloppen bij de gemeente. Het is daarom belangrijk om te kijken over welke hulpbronnen burgers zelf beschikken, hoe hun eigen netwerk ingezet kan worden, welk aanbod het voorliggend veld kan bieden, om vervolgens pas tot een maatwerk oplossing te komen.

Wat valt je op in de opdrachten die je bij Lysias uitvoert? Op dit moment zijn er veel vragen van gemeenten over de beheersing van kosten in het sociaal domein. Binnen een gemeente kan bijvoorbeeld het sentiment heersen dat er veel aan het sociaal domein wordt uitgegeven, maar dan blijkt dat in praktijk helemaal niet zo te zijn. Dat is een belangrijk inzicht.

Hoe brengen jullie deze inzichten over het voetlicht? Wij doen samen met Cebeon onderzoek naar de uitgaven aan het sociale domein van gemeenten.

• Cebeon brengt in beeld hoeveel er wordt uitgegeven; dit zetten zij af tegen de inkomsten en het verdeelmodel van het gemeentefonds.
• Daarnaast voert Cebeon een benchmark uit. Daarbij selecteren zij referentiegemeenten zodat je écht appels met appels kunt vergelijken.
• Daarna is Lysias aan zet. We analyseren beleidsstukken en inkoopdocumenten. We voeren gesprekken met medewerkers (van verschillende beleidsterreinen, zowel beleid als uitvoering en contractmanagers) over: hoe verloopt de samenwerking intern en met aanbieders en  partijen in het voorliggend veld? Hoe zijn beleidsdoelstellingen opgesteld, hoe worden deze gemonitord en hoe vertaal je beleid naar uitvoering?
• Ook kijken we naar toezicht en handhaving en hoe je als gemeente grip kan hebben op aanbieders.
• Tot slot bespreken we samen waar de kansen liggen voor bezuinigingen of kostenbeheersing.

Waar ben je trots op? Als Lysias hebben we geen lijstje met standaard bezuinigingen. Om tot een goed advies te komen moet je oog hebben voor de cultuur van de organisatie, de onderlinge samenwerking meenemen en begrijpen hoe de vertaling van beleid naar uitvoering wordt gemaakt. We maken een analyse die passend is voor de desbetreffende gemeente en hebben oog voor de bestuurlijke dynamiek . We vinden het belangrijk dat gemeenten realistisch kunnen kijken welke taakstelling mogelijk is. Zo kun je voorkomen dat je door bezuinigen veel schade aanricht wat op lange termijn meer kosten met zich meebrengt.