Staatssteun slim benutten voor maatschappelijke transities

Als we klimaatdoelen willen halen, de arbeidsmarkt inclusiever willen maken, innovatie willen stimuleren, Nederland duurzamer, schoner, gezonder, veiliger en welvarender willen maken, dan zijn forse investeringen nodig. Daar heb je actieve industriepolitiek voor nodig. Grote, gerichte investeringen in de economie komen namelijk niet vanzelf. Overheden in landen om ons heen zetten daar veel publieke middelen voor in.

We zien een groeiende aandacht voor actieve industriepolitiek. Dat heeft geopolitieke redenen, bijvoorbeeld in antwoord op China dat in sommige markten steeds dominanter wordt (grondstoffen, chips, zonnepanelen en elektrische auto’s) of op de Verenigde Staten, die vol inzetten op aantrekken van de industrie met de Inflation Reduction Act. Nu kan je als overheid veel subsidies gaan verstrekken, maar dan rijst vaak de vraag of dat wel mag van Brussel. Levert dat geen verboden staatssteun op? En het is de vraag of je nou altijd subsidies moet inzetten, of dat je die gewenste maatschappelijke transities niet slimmer kan financieren.

In deze whitepaper schetsen wij de actuele ontwikkelingen op het gebied van industriepolitiek. We focussen ons op de Nederland economie en vergelijken de Nederlandse aanpak met die van andere landen. We kijken wat er allemaal kan binnen de Europese staatssteunregels, maar we benoemen ook waar die regels knellen of in de weg zitten.

Tot slot staan we stil bij de vraag hoe we met meer impact industriepolitiek kunnen voeren door slim te financieren met aantrekkelijke financieringsinstrumenten en Blended Finance.