De overheid laat jaarlijks duizenden onderzoeken doen. Maar veel van deze onderzoeken leiden niet tot maatschappelijk resultaat en belanden ‘in de la’ of leiden juist tot meer controverse. Daar moet een eind aan komen vinden zes adviseurs van Lysias Advies. Zij schreven het boek Niet weer een onderzoek. Hieronder tref je het persbericht aan:
Adviseurs stellen effectiviteit van overheidsonderzoek aan de kaak
De overheid laat jaarlijks duizenden onderzoeken doen, maar gebruikt deze vaak niet of op de verkeerde manier. Daar moet een einde aan komen, vinden zes auteurs. In hun boek Niet weer een onderzoek, waarin ze zichzelf niet sparen, stellen ze kritische vragen over de motieven om opdrachten uit te laten voeren en de eisen die aan onderzoeken en onderzoekers worden gesteld. Ook bieden ze inzicht in wat opdrachtgevers en onderzoekers wél moeten doen voor onderzoek met maatschappelijk resultaat.
Aan de lopende band verlenen gemeenten, ministeries en andere overheidsorganisaties opdrachten aan onderzoekers. Alleen al voor de gewenste uitbreiding van luchthaven Lelystad Airport zijn 51 onderzoeken uitgevoerd. Maar veel van deze onderzoeken leiden niet tot maatschappelijk resultaat en belanden ‘in de la’ of leiden juist tot meer controverse. ‘Zonde van publieke middelen en schadelijk voor het vertrouwen in de overheid,’ stellen de auteurs.
Onduidelijkheid over motieven
Volgens de auteurs van Niet weer een onderzoek hebben opdrachtgevers soms een ander motief dan ze zeggen. Zo gebruiken ze onderzoek soms als vluchtheuvel. En dat leidt dan tot uitstel van besluitvorming, zoals in het dossier over regionale luchthavens. Daar komt wéér een onderzoek naar, terwijl ze uit eerdere onderzoeksresultaten in de afgelopen jaren niet levensvatbaar bleken. Soms is er de wens een schuldige aan te wijzen, onder het mom van waarheidsvinding. In andere situaties heeft het laten uitvoeren van een onderzoek niet de bedoeling om een keuze te maken, maar uitsluitend om een keuze te legitimeren. Deze onduidelijkheid over motieven moet stoppen, vinden zes onderzoekende adviseurs die met Niet weer een onderzoek een poging doen om het tij te kregen. Onderzoek moet bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke problemen.
Vertrouwen in de overheid
In hun boek geven Magdeleen Sturm en haar coauteurs voorbeelden van onderzoeken die niet leiden tot maatschappelijk resultaat. Actuele voorbeelden zijn de vele onderzoeken naar de gezondheidsrisico’s door uitstoot van Tata Steel en de onderzoeken naar de afhandeling van de toeslagenaffaire, die steeds de wonden openrijten bij ouders, maar de afhandeling niet versnellen. Vaak ligt het gebrek aan resultaat niet aan de kwaliteit van de onderzoekers: ook de aanbevelingen die de Algemene Rekenkamer doet in haar rapporten, worden in bijna 40 procent van de gevallen niet opgevolgd, bleek uit de eigen monitoring eerder dit jaar.
Volgens Sturm is het uiteindelijk in niemands voordeel als onderzoek tekortschiet. ‘Op korte termijn kan het handig lijken dat een onderzoek een gewenst resultaat oplevert, maar per saldo heeft onderzoek dat niet beantwoordt aan de vragen waar het echt om gaat, slechts nadelen. Het grootste nadeel is dat belanghebbenden, zoals burgers, hun vertrouwen verliezen in de overheid en in de onderzoeken die zij laat uitvoeren.’
Gedeelde verantwoordelijkheid
Volgens de auteurs van Niet weer een onderzoek is het een gedeelde verantwoordelijkheid van opdrachtgever en onderzoeker om de juiste keuzes te maken. Gemakkelijk is dat niet, schrijven de onderzoekers, maar ook niet onmogelijk. Yoram Poot, coauteur: ‘Natuurlijk kan een gemeente de wenselijkheid van een besluit willen onderbouwen, maar doe dan niet alsof alle varianten worden onderzocht. Speel open kaart. Goed onderzoek begint met het uitgangspunt dat alle belanghebbenden de onderzoeksvraag en de resultaten begrijpen en waarderen, anders kan het geen impact hebben.’
Hand in eigen boezem
De zes auteurs van Niet weer een onderzoek werken samen binnen Lysias Advies. Voor het schrijven van hun boek hebben ze naast bekende onderzoeken ook honderden eigen onderzoeken geanalyseerd. Ze steken regelmatig de hand in eigen boezem. Zo deden ze onderzoek waar onmiddellijk een nieuw onderzoek op volgde, en vergaten ze wel eens belanghebbenden goed te betrekken. ‘Daar hebben we wel van geleerd.’
Motief van de opdrachtgever
De auteurs geven negentien adviezen die moeten voorkomen dat onderzoek in een la belandt. Zo vinden ze dat altijd bekend moet zijn wie het onderzoek laat uitvoeren en wie het betaalt. Ook moet net als bij wetenschappelijk onderzoek duidelijk zijn hoe het onderzoek is uitgevoerd. Het belangrijkste advies is echter dat vanaf de start de intentie en het motief van de opdrachtgever helder moet zijn. Auteur Sturm: ‘Begin onderzoek altijd met de vraag in welke maatschappelijke behoefte dat onderzoek moet voorzien, en stem daar je aanpak op af.’
Niet weer een onderzoek is beschikbaar vanaf 11 november 2021. Uitgeverij Haystack, ISBN 9789461264756, Paperback, prijs €25,00 200 pagina’s
Lysias Advies (Amersfoort, 45 medewerkers) is in 2000 opgericht. Het bureau werkt in het publieke domein aan projecten die ertoe doen in de maatschappij. Opdrachtgevers zijn het Rijk, gemeenten, provincies, waterschappen, onderwijsinstellingen, GGD’en en andere organisaties die de samenleving dienen. De missie van Lysias Advies is: werken aan een mooier, welvarender, duurzamer en gezonder Nederland, waarin iedereen kan meedoen.
Bestel het boek ‘Niet weer een onderzoek’
Wil je het boek bestellen? Dat kan via deze link. Ook is het via verschillende boekhandels te verkrijgen.
Media-aanvraag? Interview een van de zes auteurs!
Wil je een van de auteurs interviewen over dit boek?
Neem dan contact op met het secretariaat via telefoonnummer: 033-464 70 70, of e-mail: info@lysiasadvies.nl.
Share:
De overheid laat jaarlijks duizenden onderzoeken doen. Maar veel van deze onderzoeken leiden niet tot maatschappelijk resultaat en belanden ‘in de la’ of leiden juist tot meer controverse. Daar moet een eind aan komen, vinden onze adviseurs.
Soesterweg 310D
3812 BH Amersfoort