Door corona zijn we gaan zien wat écht belangrijk is in het leven. Je gezond voelen bijvoorbeeld. Werk hebben waar je blij van wordt. Of goede relaties hebben met familie en vrienden, zodat je niet alleen hoeft te zijn. Maar dit is voor lang niet iedereen vanzelfsprekend. Zeker bij jongeren is eenzaamheid een groeiend probleem. Stichting Join Us zet zich in om eenzaamheid onder jongeren te doorbreken. In de scale-up fase worden zij hierin begeleid door Lysias Advies.   

Eenzaamheid: een groot maatschappelijk probleem 

In Nederland voelen meer dan een miljoen mensen zich sterk eenzaam. Dat wil zeggen; meer dan een miljoen mensen van boven de 19 jaar. Want bij eenzaamheid denken we al snel aan onze ouderen, terwijl eenzaamheid onder jongeren sterk aan het toenemen is. Corona heeft daar niet bij geholpen. Uit een ander onderzoek onder jongeren tussen de 12 en 25 jaar blijkt dat 8% van deze jongeren chronische gevoelens van eenzaamheid heeft.

Dat klinkt misschien niet veel, maar in een gemiddelde schoolklas zijn dat 2 tot 3 leerlingen. En wanneer jongeren langere tijd eenzaam zijn, kan dit ernstige gevolgen hebben. Denk aan mentale problemen zoals depressie, laag zelfvertrouwen, verminderd cognitief functioneren en suïcidale gedachten. Gedragsproblemen zoals overvloedig drinken, roken en drugsgebruik. Lichamelijke problemen zoals verhoogde stressreacties en slaaptekort. En maatschappelijke problemen zoals grotere zorgbehoefte, voortijdig schoolverlaten en delinquentie.  

Maar liefst 210 miljoen wordt er jaarlijks uitgegeven aan eenzaamheid. Kortom, het terugdringen van eenzaamheid heeft een enorme positieve maatschappelijke impact, zowel op persoonlijk als op financieel gebied. Daarom is het goed dat er in Nederland organisaties zijn dit zich gespecialiseerd hebben in het aanpakken van dit maatschappelijk probleem. Stichting Join Us is daar een goed voorbeeld van. Zij opereren op landelijk niveau en zijn, mede door de gevolgen van corona, heel hard nodig.  

Maar hoe zorg je dat zo’n organisatie goed toegerust is om dit maatschappelijk probleem bij de wortels aan te pakken? Lysias Advies ging met deze vraag aan de slag. Onze aanpak laat nu al mooie resultaten zien, die we daarom graag delen. We hopen dat we daarmee meer organisaties kunnen helpen op een gezonde manier te versnellen, zodat we samen steeds meer positieve impact kunnen maken in onze samenleving. 

Landelijke dekking, lokale impact 

Stichting Join Us zet zich sinds 2018 in om eenzaamheid onder jongeren te doorbreken. Join Us vindt eenzame jongeren, brengt ze in contact met leeftijdsgenoten en helpt ze sociaal sterker te worden. Dit doen ze met sociaal werkorganisaties in heel Nederland, zodat ze lokaal impact kunnen maken. De methode die ze ontwikkelden is evidence based, wetenschappelijk bewezen en goed beoordeeld door Movisie. Ook het ministerie van Volksgezondheid erkent de aanpak en moedigt lokale partners aan om met Join Us samen te werken. Want werken aan preventie, helpt ons voor de toekomst een hoop zorgkosten te besparen.  

Begin dit jaar (2021) werd  Lysias Advies door Stichting Join Us gevraagd hen te ondersteunen in de organisatieontwikkeling. Door de toename van eenzaamheid bij jongeren als gevolg van corona, kon Join Us de vraag nauwelijks nog aan. Maar jongeren alleen in de kou laten staan, dat was volgens Jolanda van Gerwe, oprichter en directeur van Join Us, absoluut geen optie. De organisatie moest dus effectiever en efficiënter worden ingericht. Toekomstbestendig organiseren, noemen we dat bij Lysias. Of met andere woorden: de organisatie zo inrichten, dat zij met de veranderende maatschappelijke context mee kan bewegen en groeien. Maar hoe leid je zoiets in goede banen terwijl de organisatie ondertussen overvraagd wordt?  

Van start-up fase, via rollercoaster fase, naar scale-up fase 

Begin 2021 troffen we Join Us aan in een start-up fase. Nauwelijks 3 jaar onderweg, met een gepassioneerde vakvrouw aan het roer die wordt geconfronteerd met de verzakelijking van haar organisatie en een groeiende vraag. Want naast vakvrouw en koopvrouw zijn, doet het werken met medewerkers ook een beroep op je managementcapaciteiten. 

De eerste ‘start up’ fase is een pioniersfase. Marktvalidatie is in deze fase het hoogste doel. Met de toenemende vraag vanuit de markt bleek het met die marktvalidatie voor Join Us wel goed te zitten. Maar hoe groei je dan door op een gezonde manier? In de tweede fase, de rollercoaster fase (de naam zegt het al), moet de organisatie op de schop. Er worden managementprocessen ontwikkeld en de ondernemer wordt steeds meer manager. Dat betekent andere rollen loslaten en vertrouwen krijgen in je medewerkers. De aandacht van de ondernemer zal uit moeten gaan naar het schaalbaar maken van de organisatie en het structureren van de processen, zonder flexibiliteit en innovatief vermogen te verliezen! Het doel is door te groeien naar de scale-up fase: een fase die in het teken staat van delegeren. 

Terug naar Join Us en de ontwikkelvraag. We legden een voorstel bij Join Us op tafel dat gericht was op een einddoel in 2025: landelijke dekking gerealiseerd. Dit leidt tot focus in de organisatie. Met daarbij een aanpak voor 2021, wat zorgt voor haalbare en gerichte actie. We maakten het onderscheid in wat er moest gebeuren aan de kant van de ‘Organisatie’ en aan de kant van ‘Impact’. Of anders bezien: wat moet er intern gebeuren en wat communiceren we naar buiten? We maakte er een yinyang van en klikten intern en extern daarmee aan elkaar.  

Jolanda van Gerwe, oprichter en directeur van Join Us over Lysias:  

“De aanpak van Lysias zorgt ervoor dat je met je team kijkt waar je nu staat om vervolgens te werken aan je doelen. We werken met Lysias en het hele team aan deze doelstellingen. Dat verhoogt onze impact én het werkplezier van de teamleden.”  

Aanpak Yinyang 

Zonder duidelijk einddoel is een route uitstippelen zinloos. Of zoals filosoof Seneca zei: “Als je niet weet naar welke haven je vaart, is geen enkele wind gunstig”. Daarom kozen we er in onze aanpak voor om tijdens twee intensieve werksessies gestructureerd te fantaseren over de toekomst. Hoe zou dat er uit zien? Wat zou je dan merken? Wat betekent dat voor jezelf? Join Us was daarbij uiteraard zelf aan zet; wij waren er om te begeleiden en te faciliteren.  

Met kleurrijke platen fantaseerden we over een Join Us in 2025, gebruik makend van en vertrouwend op de kennis en ervaring van de deelnemers. Eenmaal in 2025 aangekomen wisten we wat ons te doen stond. We konden aan de slag. 

Weten wat je moet doen, is iets anders dan het ook daadwerkelijk doen. We wisten dat als we de organisatie van Join Us echt wilden veranderen, we iedereen uit de organisatie moesten betrekken. Mede-eigenaarschap is bij dit soort trajecten misschien wel de belangrijkste voorwaarde. De mensen maken immers de organisatie. 

We baseerden daarom onze werkwijze op de leidende coalities van Kotter, gecombineerd met design thinking. De design thinking methode laat zich het best omschrijven als ‘op een creatieve manier innovatie of verandering bewerkstelligen’. Door de design thinking methode toe te passen maak je de toekomst voorstelbaar, geef je overzicht en maak je het gemakkelijker om concrete stappen te zetten. Leidende coalities bestaan uit mensen met formele en informele invloed, die goed geworteld zijn in de organisatie en over voldoende kritisch distantievermogen beschikken. Juist zij kunnen verder vorm en inhoud geven aan de toekomst van een organisatie. 

Aan de slag in designteams 

Ondanks de druk op de organisatie, besloten we iedere medewerker een rol te geven in de organisatieontwikkeling. We stelden 4 designteams samen en bepaalden gezamenlijk het doel voor eind 2021, met de bijbehorende taken. We spraken af dat elk team elke 2 weken bij elkaar zou komen om in korte sprints met elkaar aan de slag te gaan en snel resultaat te boeken. 

Team ‘Aanbod & Verdienmodel’ ging aan de slag met het optimaliseren van het verdienmodel van Join Us, waaraan een meerjarenprogramma werd gekoppeld. Ondertussen ging team ‘Impact zichtbaar maken’ aan de slag met het vertellen van het verhaal van Join Us. Welke impact maakt de organisatie in de samenleving? En hoe vertellen we dat verhaal aan partners en de doelgroep? Daarnaast ging het team aan de slag met het inrichten van een online dashboard om impact meten in de toekomst grotendeels te automatiseren.

Team ‘Samenwerking & Partnerschappen’ ontstond vanuit het feit dat steeds meer organisaties met Join Us willen samenwerken. Maar wat wil Join Us zelf? Het team ging aan de slag met het formuleren van een eigen visie op samenwerking en het uitbouwen van een strategie om in de toekomst tot de juiste partnerschappen te komen. Tot slot werd het team ‘Organisatie & Governance’ verantwoordelijk gesteld door het optimaliseren van de organisatiestructuur van de stichting. Er kwam een nieuw besturingsmodel, een opnieuw uitgewerkte organisatiecultuur en de onderlinge taakverdeling werd geoptimaliseerd.  

Door de taken op te knippen in korte actiepunten en deze actiepunten te verdelen onder de teamleden, bleek de druk op de organisatie, ondanks het doorlopende werk, mee te vallen. De teams die af en toe behoefte hadden aan ademruimte, kregen dat.   

Niet toekomstbestendig adviseren, maar toekomstbestendig organiseren 

Op het moment van schrijven zijn we er nog niet. Het jaar is nog niet om. De designteams zijn de laatste taken aan het afronden. Maar we kunnen nu al concluderen dat er in een jaar veel is gebeurd.  

Zo hebben we de impact van de organisatie gemeten en maken we die nu inzichtelijk voor anderen door te werken aan een online dashboard en een impact-brochure. Hebben we een visie geformuleerd op samenwerking en staat Join Us op het punt de markt proactief te benaderen; op zoek naar de juiste partners om mee verder te groeien. We hebben gewerkt aan een meerjarenaanbod, en op basis daarvan het verdienmodel van Join Us aangepast. Niet langer in korte cycli van 1 jaar denken, maar werken aan langdurige relaties om zo meer impact te kunnen maken. Binnen de organisatie is de governance op de schop gegaan en wordt volgende maand de nieuwe Raad van Commissarissen geïnstalleerd. Rollen en taken zijn geherdefinieerd en opnieuw verdeeld.  

Voor ons is deze opdracht goud waard. Niet vaak krijgen we de kans om als adviseurs een jaar lang met een organisatie mee te draaien en een verandering van dichtbij mee te maken. Een jaar geeft tijd om elkaar goed te leren kennen en om rustig op te starten en een stevige basis te leggen voor samenwerking. Maar ook om echt te bouwen met elkaar en resultaten te zien. Niet alleen maar adviseren en de organisatie achterlaten met goede adviezen, maar ook de adviezen in de praktijk toepassen, observeren wat het doet, reflecteren op inhoud, proces én relatie, bijsturen waar nodig en de organisatie zien bloeien en samen het verschil maken.  

Opdrachtgever Jolanda van Gerwe besluit:  

“Wanneer je hard groeit, zoals wij momenteel doen ben je geneigd met zijn allen te gaan rennen. Niemand die nog aan de organisatie werkt, maar allemaal in. Dat is niet gezond voor een toekomstbestendige organisatie. De inzet van Lysias in juist dit jaar zorgde ervoor dat we naast de enorme opschaling ook een stevige organisatie vormden. Dat was voor ons dan weer goud waard.”